Historia obecnego terenu Nadleśnictwa Barycz, na północ od Końskich, była od przeszło 200 lat ściśle związana z wojskami różnych armii, które posiadały tu - na przełomie dziejów - zaplecze ćwiczebne, logistyczne oraz infrastrukturalne.

Początek wojskowości tych terenów przypada na okres Królestwa Polskiego tzw. Kongresówki, powstałego decyzja Kongresu Wiedeńskiego z 1815r. W Końskich został utworzony w tym czasie, garnizon wojsk Królestwa Polskiego, liczący około 2 tys. żołnierzy. Były to Wojska Polskie, podległe armii rosyjskiej, a tym samym carowi Rosji, posiadającemu zwierzchnią władzę nad Polską ówczesnego kształtu.

Po wybuchu powstania listopadowego w 1830r., żołnierze garnizonu Końskie, przeszli na stronę powstańców. Walczyli m.in. pod Ostrołęką, w obronie Warszawy pozostawiając na polu bitwy kilkuset zabitych żołnierzy, bohatersko oddających życie w nierównej walce z rosyjskim zaborcą.

Od powstania listopadowego do pierwszej wojny światowej w Końskich nadal funkcjonował garnizon wojskowy, lecz wojsk rosyjskich. Po upadku kolejnego powstania - styczniowego około roku 1880r. w byłej posiadłości Michała Połczyńskiego, został utworzony dla potrzeb carskiej armii - Obóz Ćwiczebny Barycz. W miesiącach letnich stacjonowały tu między innymi: 26 Mohylowski Pułk Piechoty, 5 Pułk Strzelców, 7 Brygada Artylerii i 2 Dywizjon Artylerii Strzelców z Radomia czy Batalion Witebskiego Pułku Piechoty. Poligon ten, do roku 1952, liczył ok. 350 ha.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w kwietniu 1919 r. w Baryczy utworzono Szpital Koni nr 12 – jednostkę służby weterynaryjnej Dowództwa Okręgu Generalnego III Kielce, istniejący do sierpnia 1921 r. Mogło w nim przebywać ok. 300 koni lub do 400 żołnierzy.

Około roku 1930 powstała koncepcja budowy dużego poligonu wojskowego obejmującego kilkadziesiąt tysięcy hektarów i zajmującego tereny: Końskie – Przysucha – Skarżysko – Starachowice. Planowano przesiedlić ok. 40 miejscowości na obszarze 9 642 ha oraz włączyć grunty leśne - 8 648 ha oraz OC Barycz - 660 ha, co dawało razem powierzchnię około 19 tyś ha poligonu o charakterze wojskowo-przemysłowym. Poligon ten miał służyć między innymi zakładom zbrojeniowym w Skarżysku i Starachowicach. Miejscowa ludność z tych terenów miała otrzymywać odpowiednie odszkodowania za utratę mienia. Z braku funduszy, jednak nie doszło w tym okresie do budowy tak dużego obiektu ćwiczebnego.

W okresie okupacji, podczas II wojny światowej poligon w Baryczy wykorzystywały wojska niemieckie. Stacjonowała tutaj m.in. kompania 954 Sicherungsbataillon Wehrmachtu, przeznaczona do walki z partyzantami oraz pododdziały Ostlegionu.

Na terenie poligonu w latach 1941-1945, nieopodal miejscowości Bębnów, zostało pogrzebanych ponad 22 tys. ofiar niemieckiej agresji na Polskę. Głównie - jeńców radzieckich ze Stalagu Końskie z okresu 1941–1943, zamordowanych, zmarłych z wycieńczenia i głodu, w wyniku epidemii tyfusu i czerwonki oraz poległych w walce żołnierzy Armii Czerwonej z okresu wyzwolenia. W miejscu pochówku, pamięć pogrzebanych została uczczona cmentarzem wojennym, będącym zbiorową mogiłą.

Pod koniec lat 40-tych XX w. władze PRL powróciły do pierwotnej koncepcji rozbudowy Obozu Ćwiczeń Barycz i na podstawie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (DzU nr 4 z 1952 r.), oraz decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach, w roku 1951 rozpoczęto realizację akcji obejmującej wysiedlenie ponad 1700 rodzin z wsi i osad pod przyszły Poligon Barycz. Istniejące na tych terenach budynki miały być zburzone, przekazane do rozbiórki zainteresowanym lub wykorzystane w celach infrastrukturalnych lub ćwiczebnych.

Likwidacją miały być objęte miejscowości z powiatu koneckiego: Morzywół, Komaszyce, Rogówek, Januchta, Miłaków, Brzeźnica, Wola Nosowa, Józefów, Huta, Gąsiorów, Kacprów, Głęboka Droga, Kolonia Szczerbacka, Paruchy, Baczyna, Stara Kuźnica, Majątek Ludwinów oraz powiatu opoczyńskiego: Stużno, Eugeniów, Budki. Łącznie 6980 ha.

Początkowo namawiano ludność do dobrowolnego opuszczenia gospodarstw i wyjazdu na ziemie odzyskane. W celu ułatwienia podjęcia decyzji, władze wysłały delegację-grupy zwiadowcze, badające warunki na ziemiach, włączonych do Polski po ’45. Wnioski i obserwacje z wyjazdów były przedstawiane na zebraniach gromadzkich w planowanych do przesiedlenia miejscowościach. Z propozycji dobrowolnego wyjazdu skorzystało tylko 70 rodzin. Część mieszkańców przeniosła się do krewnych, część zwolniono z konieczności przesiedlenia ze względu na wiek uniemożliwiający prowadzenie gospodarstwa.

Samo wysiedlanie rozłożone było na 3 etapy i objęło:

Źródło: AIPNK, S64/03/ZK, k.147–151.

Po okresie przejściowym i na podstawie uchwały nr 39 z 30 stycznia 1952 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach, w latach 1952-1953 władze podjęły zdecydowane działania zmuszające pozostałą ludność na terenach przyszłego poligonu, do wysiedlenia. Do tego celu używano transportu kolejowego odchodzącego ze stacji w Przysusze i Drzewicy. W kulminacyjnym dniu, wg relacji naocznych świadków, dochodziło do dramatycznych sytuacji, podczas siłowych wyprowadzek oraz niszczenia zabudowań sprowadzonym do tego celu czołgiem.

Według relacji, wysiedlonym płacono za pozostałe zboża i inne płody rolne, a w zamian za pozostawione nieruchomości, przekazywano ekwiwalent w postaci gospodarstw na ziemiach odzyskanych. Części osób również wypłacono odszkodowania.

Większość mieszkańców przymusowo przesiedlonych wywieziono na ziemie zachodnie i północne, głównie do województw: koszalińskiego, szczecińskiego, wrocławskiego, zielonogórskiego i olsztyńskiego.

Plany rozbudowy poligonu zostały ostatecznie zaniechane i w roku 1957r. formalnie zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów nr 118 z dnia 29 sierpnia tego roku, Poligon Barycz został zlikwidowany a pozyskane tereny po wysiedlonych wsiach przekazane Ministerstwu Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w celu zalesienia.

Około 4 tys. hektarów przekazano w 1959 roku dla nowo powstałego Nadleśnictwa Barycz, a ok. tysiąca hektarów przekazano dla Nadleśnictwa Przysucha.

Z uwagi na powrót części mieszkańców byłych wsi i ich próśb o zwrot ziemi, reaktywowano kilka miejscowości: Barycz, Bębnów, Morzywół, Komaszyce, Miłaków, Rogówek, Brzeźnicę.

Pozostałe tereny nieobjęte zwrotem, w latach 1960–1975 dużym wysiłkiem leśników i pracowników leśnych borykających się z trudnościami, jak walką z pożarami czy szkodnikami, finalnie zalesiono.

Po kilku dekadach cywilnego funkcjonowania tych terenów, obszar w okolicy miejscowości Kupimierz ponownie uzyskał znaczenie wojskowe. W okresie, od 1978-1993 funkcjonował tu „Poligon Lotniczy Gowarczów” tzw. „bombowisko”, który po zlikwidowaniu również przekazano Nadleśnictwu Barycz.

Obecnie na tych terenach rośnie piękny, wartościowy, bioróżnorodny las gospodarczy. Ślady po dawnych wsiach, takie jak piwnice, studnie i drzewa owocowe, stopniowo zanikają. Dla zachowania cząstki historii tej ziemi, leśnicy na terenie każdej wsi sołeckiej postawili krzyż oraz pamiątkowe tablice z napisem, np. „Tu była wieś … Eugeniów”.

opracowanie przygotował Kamil Kubicki